Wat is er nodig om kinderen goed te leren spellen?

Tom Braams, januari 2020

Spelling is geen vaardigheid die je spontaan aanleert. Misschien wel in talen waarin je schrijft wat je hoort, maar niet in het Nederlands, met al zijn regeltjes, onregelmatigheden en klanken die je op verschillende manieren kunt schrijven. Een andere reden dat kinderen niet spontaan goed leren spellen is dat spelling gewoon saai is. Niet bepaald iets om je eens lekker in te gaan verdiepen…

Goed spellen is echter wel belangrijk: een sollicitatiebrief met spellingfouten wordt vaak niet serieus genomen. Kinderen en volwassenen die slecht spellen krijgen vaak schrijfangst en gaan schrijven vermijden. Slecht spellen gaat het schrijven echt in de weg zitten: een goede mail maken of een overdracht schrijven vraagt veel van je. Schrijven is een complexe taak waarvoor je eerst een plan moet maken om de inhoud van een verhaal op papier te krijgen. Vervolgens moet je dat verhaal in een logische volgorde van grammaticaal juiste zinnen vertalen en daar de goede woorden bij vinden. Daarbij wil je als schrijver precies overbrengen wat je bedoelt en voorkomen dat je verkeerd wordt begrepen. Je bent dan met zo veel elementen tegelijk bezig, dat nadenken over spelling snel tot een slechtere uitvoering van de andere processen leidt.

Wat is er nodig om goed te leren spellen?

Allereerst: goede instructie. Je moet leren hoe woorden in elkaar zitten en waar in het woord je de mist in kunt gaan met de spelling. Je moet een repertoire aan spellingstrategieën leren die passen bij bepaalde soorten spellingproblemen. Daar heb je een docent bij nodig die je goede instructie geeft.

Vervolgens moet je heel veel oefenen. Eerst met makkelijke woorden en dan met woorden met een oplopende moeilijkheid. Eerst moet je losse woorden oefenen waardoor je al je aandacht aan dat woord kunt besteden, daarna moet je je kennis in gaan toepassen bij het schrijven van zinnen.

Bij het oefenen moet je veel feedback krijgen: over wat je goed doet en wat nog niet goed gaat. Hierdoor word je je bewuster van het spellingprobleem en kun je jezelf verbeteren.

Omdat spelling zo saai is, is het belangrijk leuke oefenvormen te gebruiken. Maar leuk alleen is niet voldoende. De oefenvormen moeten je heel precies helpen met de specifieke spellingproblemen. Ze moeten didactische waarde hebben. Dat hebben niet veel oefenprogramma’s; er is heel veel ‘edu-rommel’ op de markt.

Taalblobs

Taalblobs is een app die alle elementen van een goed oefenprogramma heeft. Kinderen vinden het leuk want het programma is aantrekkelijk. Alle spellingproblemen (van de onveranderlijke spelling) worden in spelvormen aangeleerd. De aandacht en motivatie wordt optimaal vastgehouden. De spelvormen sluiten precies aan bij de spellingmoeilijkheid die het kind moet oefenen. Taalblobs is gemaakt door mensen die verstand van de didactiek van spelling hebben.

Ik raad scholen Taalblobs zeer aan. Niet alleen voor kinderen met leerproblemen maar voor alle kinderen. Maar bedenk wel: als docent moet je eerst uitleggen en dan laten oefenen. Geen enkel programma vervangt goede directe instructie!

Verwijzing:

• Tom Braams (2019). Handboek Dyslexie. Hoofdstuk 14: behandeling van spellingproblemen. Amsterdam: Boom.